Geen fraudeland maar land vol fraude

door J.Cordia

In ons land wordt op grote schaal gefraudeerd. Het wordt tijd dat daar iets aan wordt gedaan. Mogelijkheden genoeg.

Nederland nu wel of niet een fraudeland? SP-leider Marijnissen vindt van wel. Premier Balkenende is het daarmee volledig oneens. Vandaag kruisen beide heren de degens met elkaar in de Tweede Kamer. Wat de uitkomst van dat duel ook zij, het is niet meer dan een woordenstrijd. Hoeveel fraude is nodig om een land fraudeland te noemen? En wat valt allemaal onder de noemer fraude? Misschien spint minister Zalm (Financiën) garen bij het debat, want de extra bezuinigingen doen pijn. Hoe meer fraude aan het licht komt, hoe beter voor de schatkist.
Dat er in Nederland heel wat afgefraudeerd wordt, is geen geheim. Fraude is er in soorten en maten. De meest voorkomende vormen zijn waarschijnlijk belastingfraude en sociale fraude. Verder kennen we fraude met paspoorten, met subsidie, kredieten, investeringen en effecten; er wordt gefraudeerd bij faillissementen; er bestaat identiteitsfraude, waarvan onder andere de zorgsector de dupe is, enz. Prominent in het nieuws de laatste tijd waren de bouwfraude en de boekhoudfraude bij Ahold en een aantal andere ondernemingen.
Nederland geen fraudeland? Zodra een ambtenaar met controlerende bevoegdheid beroepshalve zijn neus in andermans zaken steekt, moet hij maar al te vaak zijn reukorgaan dichtknijpen vanwege de opstijgende walm van list en bedrog. Nu bij de sociale dienst in Amsterdam de Bijstandswet wat nauwkeuriger wordt uitgevoerd dan voorheen, blijken veel aanvragers potentiële steunfrauders. Een willekeurige steekproef onder (onder)huurders in de hoofdstad leverde een groot aantal gevallen van diverse vormen van fraude op.
De fraudeurs gaan als volgt te werk: een (echt)paar woont samen, maar officieel wonen zij apart. Dat levert eventueel een hogere bijstandsuitkering en meer huursubsidie op. Een van de beide woningen wordt onderverhuurd, het liefst aan mensen die bereid zijn zich niet op het desbetreffende adres te laten inschrijven. Tot voor kort behoorden ook studenten tot die categorie. Nu zijn het vooral illegalen en anderen die iets te verbergen hebben. De veelal exorbitant hoge huur vormt een extraatje voor het frauderende paar, dat indien mogelijk ook nog andere zwarte inkomsten geniet. Deze situatie is beslist geen uitzondering.
Vraag een willekeurige aanslagregelaar bij de fiscus naar zijn bevindingen en je vraagt je af waarom Zalm het aantal aanslagregelaars niet meteen verdubbelt. Het is geen kwestie van zoeken, maar van uitzoeken voor de fiscus. Het ontbreekt alleen aan mankracht om in alle verdachte gevallen een onderzoek in te stellen. En dan gaat het alleen nog maar over belastingfraude, zij het 'soms' in relatie met andere vormen van fraude.
Ook op andere fronten is de overheid actief tegen fraudeurs. Zo heeft de politie tegenwoordig financiële deskundigen in dienst die criminelen van hun oneerlijk verkregen vermogen proberen af te helpen. Dat lukt steeds beter. Deze politionele boekhouders verdienen meer dan zij kosten. Gemiddeld halen zij per jaar viermaal hun eigen salaris binnen. En ook hier hebben zij het voor het uitzoeken. Een verdubbeling van hun aantal leidt direct tot een verdubbeling van de inkomsten, vertelde een van hen mij. Dat is toch een betere optie dan verder snijden in de zorg of uitkeringen van de minima?
In Nederland is de persoonlijke levenssfeer een groot goed, maar de privacyregelgeving wordt op grote schaal misbruikt om de keizer te onthouden wat des keizers is. In Rotterdam worden patsers tegenwoordig wat meer in de gaten gehouden dan vroeger en met niet eens zo'n verrassend resultaat. Het levert de overheid behalve wat extra bajesklanten meer geld op. Een land heeft de privacywetgeving die het verdient. Wat in Rotterdam kan, kan toch elders ook? Nog een kans voor minister Zalm.
Al met al biedt het kamerdebat van deze week perspectieven. Maar dan moet er niet gesteggeld worden over de vraag of Nederland fraudeland genoemd mag worden of niet. Er wordt op grote schaal gefraudeerd en daar moet iets aan gebeuren. De overheid heeft de kennis daartoe in huis, maar de politiek moet wel meewerken. Zij is er toch niet om fraudeurs de hand boven het hoofd te houden en zo de burger van de stembus weg te houden, of het slechte voorbeeld te volgen?

Bron: ND (10 maart 2004)