Hypotheekfraudeur valt bij Stater meestal door de mand

Hypotheekverstrekkers komen de laatste jaren steeds meer fraudepogingen tegen. Vorig jaar signaleerden de bij de Nederlandse Vereniging van Banken aangesloten geldgevers 1.500 fraudegevallen, de helft meer dan in 2003. Een deel van mogelijke fraudes wordt ontdekt bij Stater, die voor 20% van de Nederlandse hypotheekmarkt mid- en back-officediensten verzorgt en dus ook de acceptatie van veel aanvragen verricht.

De afdeling Front Office Support doet bij Stater de laatste controle op hypotheekaanvragen. Per week signaleren de acceptanten enkele mogelijk frauduleuze aanvragen. De afdeling doet de laatste controle op de aanvragen, die voor 95% afkomstig zijn van inkoopcombinaties. "De meeste grote ketens werken tegenwoordig met inkoopcombinaties", zegt senior-acceptant Hans Vos. "Die kennen de normen van de geldverstrekkers en kunnen alternatieven aandragen als een aanvraag in eerste instantie wordt afgewezen."

Als een hypotheekaanvraag binnenkomt bij Stater, is - als het goed is - bij de inkoopcombinatie al gecontroleerd of alle benodigde stukken zijn ingeleverd en of er geen gegevens ontbreken. "Eigenlijk is er dus al twee keer gefilterd voor wij de aanvraag bekijken, want ook de tussenpersoon doet een controle. Toch halen wij er regelmatig verdachte aanvragen uit."

Na ontvangst mag de behandeling van een dossier in Staters systeem iSHS maximaal drie dagen duren. De gegevens van de aanvrager worden door de inkoopcombinatie al ingevuld. De acceptant bij Stater loopt de gegevens na en kijkt daarbij onder meer naar de inkomensgegevens. "Is iemand niet in vaste dienst, dan vragen wij vaak een arbeidscontract op. Verder moet er een logisch verband zijn tussen de geboortedatum en het salaris. Iemand van twintig met een inkomen van e 35.000 roept bij ons vragen op."

Studenten
Een ander fraudesignaal is de aankoop van een woning die als studentenwoning te boek staat. "Dat kan een reden zijn om de woning opnieuw te taxeren. Het kan natuurlijk best zijn dat de studentenwoning inmiddels is opgeknapt en onderdeel is geworden van een appartementencomplex, zodat de waarde is gestegen." In studentensteden zijn geldgevers extra alert. Enkele jaren terug bleek al dat sommige hypotheekverstrekkers in specifieke postcodegebieden liever geen hypotheken sluiten. "Banken weten heus wel waar zij het meeste risico lopen. Je kunt dan zeggen: ik sluit in die gebieden geen hypotheken meer, maar er zijn ook andere manieren om daarmee om te gaan. Zo kan een geldverstrekker onderpanden met een koopsom onder een bepaald niveau uitsluiten", zegt Vos.

Een groeiend verschijnsel is dat de hypotheek wordt gesloten in bijvoorbeeld Groningen, terwijl de notaris en de taxateur in ver weg gelegen plaatsen zijn gevestigd. Dat wordt toegeschreven aan het shopgedrag van consumenten: zij zoeken de goedkoopste notaris en taxateur uit. Stater is in dat soort gevallen altijd extra alert. "Als er zo veel afstand tussen zit, dan is er meestal iets niet in de haak," aldus Vos.

Het signaleren van fraude is in feite een optelsom van diverse 'harde' en 'zachte' indicatoren. "Als wij een vermoeden van fraude hebben, sturen we op basis daarvan een dossier terug naar de geldverstrekker of de inkoopcombinatie." Er is periodiek overleg met geldgevers om te bespreken welke mogelijke fraudegevallen zijn gesignaleerd en wat daaraan gedaan kan worden.

Hoofdgroepen
Fraudecontrole begint bij Stater al in de postkamer. Binnenkomende poststukken worden gescand bij de afdeling Documentmanagement en verder volledig elektronisch verwerkt. "Zodra er echter een spatje Tipp-Ex wordt geregistreerd, gaat het document al terug naar de inkoopcombinatie."

Fraude wordt in twee hoofdgroepen onderverdeeld: fraude met inkomensgegevens en fraude met het onderpand. Dat het aantal fraudegevallen de laatste tijd sterk is toegenomen, komt volgens Vos door de economisch moeilijke tijd. "Bovendien letten geldgevers nu extra op, omdat het opgeven van een te hoge waarde van het onderpand problematischer is. De waarde van het onderpand stijgt immers minder dan in de jaren negentig, toen dat probleem vanzelf werd opgelost: bij eventuele executieverkoop zou het pand dan toch wel genoeg opbrengen om de hypotheeksom mee af te dekken."

Volgens Vos zijn er twee soorten fraudeurs: "Je hebt mensen die e 1.000 bij hun salaris optellen om de hypotheek te kunnen krijgen en vervolgens gewoon elke maand netjes betalen, maar er zijn ook aanvragers die verkeerde gegevens verstrekken om vervolgens vanaf het begin de rente en aflossing niet te betalen".

BKR-meldingen
Het raadplegen van meldingen bij het Bureau Krediet Registratie (BKR) kan een andere fraude-indicatie opleveren. "In het systeem wordt gesignaleerd of er in het verleden sprake is geweest van een betalingsachterstand, of als een melding is geregistreerd op een ander adres." In het BKR-systeem kan één persoon op meerdere adressen een registratie hebben, maar omgekeerd kunnen op één adres ook meerdere personen een melding hebben. "Dat kan een indicator zijn dat er mogelijk een fraudepoging wordt gedaan."

Salarisstrook
Frauderen met de salarisstrook lijkt het moeilijkst. "Als je een hoger salaris wilt opgeven, moet je gaan berekenen wat dan de inhoudingen op het salaris zijn. Als iemand daarbij zelf iets gaat verzinnen, valt dat snel op. Uit salarisstroken halen wij heel veel fraude-indicatoren. En hoewel wij strikt genomen voor een NHG-hypotheek geen salarisstrook hoeven te zien, mogen wij van de geldgever wel allerlei aanvullende informatie opvragen. Bij twijfel doen wij dat dan ook."

De werkgeversverklaring levert ook vaak fraudesignalen op. "Toeslagen die worden vermeld, zijn soms niet structureel. Vaak ontbreekt er een firmastempel of een handtekening. Als er dan later fraude wordt geconstateerd, begrijp ik vaak niet waarom men bij de acceptatie geen aandacht heeft besteed aan dergelijke details."

In het taxatierapport kijkt Vos altijd of er geen sprake is van een taxatie ten behoeve van verkoop. "Die geeft vaak een rooskleuriger beeld. Bij twijfel over de opgegeven waarde kijken we op woningsites als Funda.nl of er meer woningen in die straat te koop staan en wat daarvan de vraagprijs is."

Ook aanvragen voor hypotheken in verband met een verbouwing worden aandachtig bekeken: "Het gevraagde bedrag en de verbouwing moeten in verhouding zijn. En de omschrijving van de werkzaamheden moet duidelijk en reëel zijn. Wij kregen eens een aanvraag binnen waarbij voor e 25.000 aan verbouwingskosten werd vermeld. Daarvan zou e 7.500 bestemd zijn voor de tuin en de rest werd vermeld onder het kopje 'diversen'. Dat is dus niet duidelijk genoeg."
Bij twijfel over de opgegeven waarde kijkt Stater op woningsites of er meer woningen in die straat te koop staan en wat daarvan de vraagprijs.

Bron: www.amweb.nl / Jaargang: 2005, nummer: 11 (27 mei 2005)